Yeşil Kalkınma Zirvesi'nde Çarpıcı Uyarı: "Balıklar Gidiyor, Denizanası Geliyor"
25 Nisan 2025 Cuma günü çevrim içi olarak düzenlenen "Yeşil Kalkınma Zirvesi: İklim Değişikliği ve Türkiye’nin Uyum Politikaları" başlıklı etkinlikte, deniz ekosistemleri üzerine yapılan sunum dikkat çekti. Mersin Üniversitesi’nden Prof. Dr. Deniz Ayas, “Denizler Isınıyor, Yaşam Tehlikede” başlıklı sunumuyla denizel ekosistemlerde yaşanan kritik değişimlere dikkat çekti.
Prof. Dr. Ayas’ın sunumunda vurguladığı en çarpıcı konulardan biri, denizanası popülasyonlarındaki patlama ve bunun ekosistemler üzerindeki yıkıcı etkileriydi. Sunumda paylaşılan verilere göre; denizanaları ile küçük pelajik balıklar (hamsi, sardalya gibi) aynı planktonla beslendiğinden, artan denizanası sayısı bu balıklarla rekabete giriyor. Bu durum, balıkların besin bulmasını zorlaştırıyor, popülasyonlarını zayıflatıyor ve balık-dominant ekosistem yapısı, “jöle-dominant” olarak adlandırılan denizanaları baskınlı bir yapıya evriliyor.
Bilimsel literatürde bu dönüşüm “denizanalaşma (jellyfication)” olarak tanımlanıyor. Ayas, bu sürecin Türkiye denizlerinde hızla ilerlediğini ve müdahale edilmediği takdirde balıkçılık sektörünü, gıda güvenliğini ve biyoçeşitliliği tehdit edebileceğini vurguladı.
Sunumun bir diğer bölümünde, Prof. Dr. Ayas geçmişte yaşanan küresel yok oluşlara da değindi. Özellikle yaklaşık 66 milyon yıl önce gerçekleşen 5. Kretase–Paleojen Yok Oluşu örnek gösterilerek, iklim değişikliği ve dışsal çevresel baskıların ekosistemleri nasıl kökten değiştirdiği anlatıldı. Dinozorlar, deniz sürüngenleri ve birçok plankton türünün yok olduğu bu süreç, bugün yaşanan iklim krizinin potansiyel sonuçlarını gözler önüne seriyor.
Prof. Dr. Deniz Ayas, sunumunun sonunda iklim değişikliğinin yalnızca hava olaylarını değil, deniz yaşamını da derinden sarstığını belirterek; Türkiye’nin kıyı ve deniz politikalarında acil uyum ve sürdürülebilirlik adımlarına ihtiyaç duyulduğunu ifade etti. “Denizler alarm veriyor; bu sesi duymak ve bilimsel çözümlerle harekete geçmek zorundayız” sözleriyle sunumunu noktaladı.